Yer üzündə bir çox göl var. Böyük göllər var - o qədər ki, onlara dəniz deyilir, kiçik, adsız da var. Əfsanələrlə örtülmüş qeyri-adi bir rəngli suyu olan duzlu göllər var. Cheko gölü də özünəməxsus şəkildə diqqət çəkir. Sibir meşələrində - Krasnoyarsk bölgəsində, bölgə mərkəzindən 760 km şimal-şərqdə yerləşir.
Göllərin xüsusiyyətləri və tarixi
Çeko gölü şirin bir su kütləsidir. Sahəsi kiçikdir, uzunluğu bir kilometrə çatmır - 708 m, eni isə cəmi 364 metrdir. Eyni zamanda, göl çox təsir edici bir dərinliyə malikdir - 50 m. Kimçu çayı Cheko-ya tökülür. Göldə ikinci adını - Qu quşunu izah edən qu quşları yaşayır.
İlk dəfə göl xəritədə 1929-cu ildə qeyd edildi, çünki bundan əvvəl ərazi kifayət qədər araşdırılmamışdı. Göl 60-cı illərdə Sovet tədqiqatçıları tərəfindən ətraflı öyrənilmiş və yaşı 5-10 min il olduğu təxmin edilmişdir.
Gölün mənşəyi ilə bağlı müxtəlif fərziyyələr var və bunların heç birini mükəmməl adlandırmaq olmaz. Bir fərziyyəyə görə, Kimçu çayı dağ çatında bir boşluğu yuyub, lakin bu fərziyyə gölün dərinliyi ilə uzlaşmır və tektonik olaraq sakit bir ərazidədir. Başqa bir versiyaya görə, Çeko Gölü su ilə dolu bir vulkan krateridir. Göl həqiqətən paleovolkanik kompleksin bazasında yerləşir, lakin alt təbəqələri digər vulkanik mənşəli göllərdən daha yüksəkdir. Nəhayət, Cheko, bir çox digər Sibir gölləri kimi, permafrostun əriməsi zamanı əmələ gələn boşluqların su ilə doldurulması nəticəsində yarana bilərdi. Ancaq bu cür göllər ümumiyyətlə dik sahillərə və düz diblərə sahibdir və Cheko konus şəklində bir hundur.
Cheko gölü və Tunguska meteoriti
1999-cu ildə gölü kəşf edən İtalyan geoloqları tərəfindən Cheko-nun mənşəyinin maraqlı bir versiyası irəli sürüldü. Müxtəlif tədqiqat üsullarını - kimyəvi, bioloji, radar, hidroakustik tətbiq etdilər və iki gözlənilməz nəticəyə gəldilər.
Birincisi, gölün dibindən 10 m aşağıda, ətrafdakı materialdan daha sıxlığı ilə fərqlənən bir şey var. İkincisi, gölün dibindəki çöküntülərin yığılmasına görə yaşı əvvəl düşünüləndən daha azdır - İtalyan tədqiqatçılarına görə, təxminən yüz il əvvəl, təxminən 1908-ci ildə meydana gəldi.
İtaliyalı alimlərin gölün doğum tarixi olduğunu düşündüyü il, hələ birmənalı bir izahat almayan sirli bir hadisə ilə qeyd olundu - Tunguska meteoritinin düşməsi. Bu fəlakətin episentri Cheko gölündən cəmi 8 km məsafədə yerləşib. Bu baxımdan, Çekonun Tunguska meteoritinin bir parçası ilə meydana gələn bir krater olduğu fərziyyəsi irəli sürülmüşdür. Bu həm konik formanı, həm də dərinliyi və gölün dibindəki sirli obyekti izah edə bilər. Bu fərziyyəni 2009-cu ildə bu yerdə aşkarlanan maqnit anomaliyası da dəstəkləyir.
Ancaq gölün meteor mənşəli versiyası hələ sübut edilmiş hesab edilə bilməz. Bunu qəbul etmək və ya təkzib etmək üçün əlavə araşdırmalara ehtiyac var.
